Goede ketenregie vraagt om visie en macht

Binnensteden gaan op slot, transportcapaciteit is schaars, de arbeidsmarkt krimpt en CO2 doelstellingen zorgen ervoor dat ketensamenwerking in de logistieke sector breed en hoog op de agenda staat. Dit waren een aantal onderwerpen die donderdag aan bod kwamen tijdens de Summit Ketenregie van logistiek.nl. De noodzaak tot samenwerking is volop aanwezig en dat hier mogelijkheden voor zijn blijkt uit het feit dat Nederland verantwoordelijkheid krijgt over de Europese onderdelen logistiek van de F-35 straaljager.

De inspanningen rondom de Topsector Logistiek, waarvan de kern ketenregie is, hebben niet geleid tot vernieuwend ondernemerschap. Met uitzondering van ICT, waar een aantal innovatieve startups van de grond zijn gekomen. Dagvoorzitter Donatello Piras zette met deze stelling gelijk de toon van de tweede editie van de Summit Ketenregie. De tweede editie werd donderdag 26 oktober gehouden in Grandhotel Huis ter Duin in Noordwijk.

Reactie Albert Veenstra
Prof. Albert Veenstra, directeur van TKI Dinalog, stelde in reactie hierop dat er door bedrijven voldoende nieuwe ideeën en oplossingen geland zijn in de sector. “Denk aan planningstool van Ortec tot allerlei dashboards, control towers en data deel oplossingen. Ik weet niet of dat nou de grote doorbraken zijn, waar we in Nederland op zaten te wachten maar deze initiatieven hebben wel het thema ketenregie vorm gegeven wat de centrale as is van dit topsector beleid de afgelopen zes jaar. Achteraf gezien is het inzetten op dit thema in mijn ogen een verstandige geweest.”

Blockchain en platooning
Daarbij komt, zo stelde Veenstra, dat er na 2011 (toen het topsector beleid in gang werd gezet, red.) allerlei onvoorziene ontwikkelingen zoals blockchain en platooning in gang zijn gezet. “Voor dit soort ontwikkelingen hebben we gezegd dat TKI Dinalog hierin het voortouw moet nemen en moet verkennen hoe deze thema’s voor de logistiek belangrijk gaan worden. We hebben miljoenen in blockchain onderzoek gestoken en dezelfde bedragen zijn geïnvesteerd in onderzoek naar e-commerce, last mile en stedelijke distributie. Dat niet alleen maar ook in geavanceerd service logistiek is veel geïnvesteerd met als lichtend voorbeeld het JSF-dossier waar we als topsector veel steun aan hebben gegeven. Als je het hebt over technologische doorbraken dan zijn dit thema’s waar we het als logistieke sector van moeten hebben.” Daarnaast is hij ook positief gestemd over hoe de sector in zijn algemeenheid vandaag de dag omgaat met het thema ketensamenwerking. “Het wordt veel logischer om hierover te praten want men staat niet meer huiverig tegenover verticale of horizontale samenwerking ondanks dat het complex is.”

JSF mega contract
Veenstra kreeg daarbij René de Koning aan zijn kant. De Koning, die vanuit One Logistics een centrale rol vervulde bij het in de wacht slepen voor Nederland van het contract voor de complete Europese logistiek rond de F-35’s (700 toestellen in totaal red.), stelde dat zonder het topsectorprogramma dit niet gelukt was. “Cruciaal daarbij was het beschikbare geld als dat er niet geweest was, hadden we vanuit de BV Nederland niet een brede propositie kunnen maken. Dat hebben we gedaan met de ministeries van Economische Zaken, Defensie, Buitenlandse Zaken en met name de Topsector Logistiek – met Connekt en TKI Dinalog– die bereid was om hier geld voor vrij te maken.” Andere concurrerende landen hebben dat volgens De Koning niet gedaan. “Zij hebben ook geen topsector beleid zoals wij dat hebben. Bovendien is het vooral ook een kwestie van Hollandse handelsgeest die te vergelijken is met de wijze waarop in de jaren 80 door een aantal grote bedrijven NDL is opgezet met als doel we gaan onze logistiek verkopen in het buitenland.”

Perfecte voorbeeld ketensamenwerking
René de Koning bevestigde volmondig dat het F-35 programma het perfecte voorbeeld is van ketensamenwerking. “Je hebt namelijk te maken met een klant (het Pentagon, red.) die niet zo goed weet wat hij moet doen. De F-35 kopen we maar tegelijkertijd betalen we aan de Amerikaanse overheid voor een onderhoudscontract want zij zijn verantwoordelijk om de vliegtuigen te laten vliegen en waar nodig te vernieuwen. Dat is volledig aangevlogen met een Amerikaanse pet. Er is dus niet nagedacht over de in Europa geldende douane, btw en transport regel- en wetgeving. Die Amerikaanse pet is inmiddels af en we hebben onze logistieke kennis in Nederland in kunnen brengen met de 70 bedrijven die bij dit programma betrokken zijn.” De Koning benadrukte dat de organisatie van de onderdelenlogistiek voor de F-35 zich niet beperkt tot Nederland. “Ik ga ook aan de slag met de logistiek sector in de andere landen, want we moeten de samenwerking niet alleen in Nederland tot stand brengen maar ook daarbuiten. Beschouw het als een grote puzzel die nu gelegd wordt. Het grootste gedeelte doen we binnen Nederland samen in de vorm van een douane control tower inclusief het transportmanagement en warehousing gedeelte. Met alle landen moeten we aan de slag om er voor te zorgen hoe de extreme dure onderdelen veilig worden afgeleverd. Een motor van een F-35 kost 12 miljoen euro. Je wilt dus niet dat onderdelen in verkeerde handen terecht komen.”

MKB onderbelicht
Ondanks het mooie verhaal rondom de F-35 blijft staan dat het MKB nog altijd amper profiteert of iets merkt van de beleidsvorming die ketensamenwerking moet stimuleren en oplossingen die de markt biedt. Veenstra: “Dat trekken we ons als Dinalog en Topteam terdege aan. Complex is ook dat we nog altijd niet een heel helder beeld hebben hoe de sector eruit ziet. Je hebt twee tot driehonderd topbedrijven die we bereiken maar daaronder wordt het lastig voor ons. Daarom moeten we beter in de cijfers duiken vanuit zowel de optiek van bedrijven als de output vanuit het onderwijs.”

Welke kennis hebben studenten ingebracht
Voor dit laatste aspect stelde Veenstra afgelopen donderdag dat er de afgelopen tien jaar duizenden studenten logistiek zijn afgestudeerd. “Interessant is om uit te zoeken welke logistieke kennis en innovaties hebben zij nu ingebracht in het bedrijf waar ze werkzaam zijn of zijn geweest. We hebben ook echt het doel om met het MKB aan de slag te gaan want dat is ook het expliciete doel van het topsectoren beleid, maar we moeten het wel concreet maken.”

Ronde tafel discussies
Tijdens 7 ronde tafel sessies werd door de deelnemers aan de tweede editie van de Summit Ketenregie volop gediscussieerd over wijze waarop ketensamenwerking in de praktijk vorm kan worden gegeven. De 7 thema’s die aan bod kwamen waren: Logistiek in de bouw, Thuisleveringen in combinatie met ICT, Financiering stedelijke distributie, Drempelloos data delen, Succesvol supply chain management, Slim omgaan met schaarse middelen, Rol van sociale psychologie bij ketensamenwerking. Wat bij diverse tafels duidelijk werd, is de bereidheid en acceptatie van ketensamenwerking is toegenomen. Of zoals Roderick Rodenburg van Synple het na afloop verwoordde: “De sector staat meer open voor ketensamenwerking dan pakweg 3 jaar geleden. Dat is positief.” Gelijktijdig werd ook duidelijk dat alleen goede intenties niet leiden tot succes. Voor een goede ketenregie is visie nodig of macht, zoals bij het F-35 project. Ook is het raadzaam klein te beginnen, stelden diverse deelnemers. Maar vooral de pijnfactor is essentieel. Wanneer alle partijen op een bepaalde manier pijn ondervinden van de huidige, niet coöperatieve manier van zaken doen, pas dan zal ketensamenwerking een grote kans van slagen hebben.