BISON-KIT: Bouwlogistiek In Stedelijke ONtwikkeling – Kansen met dIgital Twins

Nederland ondervindt een enorme uitdaging in de bouw. Aan de ene kant is er een toenemende druk op de woningmarkt met een toenemende behoefte aan nieuwe, duurzaam gebouwde woningen (vanaf 2024 100.000 nieuwe woningen per jaar). Aan de andere kant is er de druk vanuit natuurbehoud (stikstofcrisis), klimaatverandering (klimaatakkoord) en leefomgeving (schone lucht akkoord). Dit vergt slim nadenken over hoe de bouwopgave op de meest duurzame wijze kan worden gerealiseerd, ook voor wat betreft de bouwlogistiek en mobiele werktuigen in de bouw. Dit onderzoeksvoorstel sluit aan op alle drie thema’s van het Kennis- en Innovatieprogramma (K&I) Emissieloos Bouwen van de Topsector Logistiek, namelijk: inrichten van efficiënte en duurzame bouwlogistiek, toepassen van duurzame bouwconcepten en digitalisering en slimme inzet van data. Het Kennis- en Innovatieprogramma Emissieloos Bouwen maakt deel uit van de overkoepelende routekaart Schoon en Emissieloos Bouwen (SEB). Het streven van SEB is om in 2030 60% NOx-reductie, 75% minder gezondheidsschade als gevolg van onder meer de uitstoot van fijnstof en 0,4 Mton CO2-reductie te realiseren in de bouwsector. In november 2023 is het Convenant Schoon en Emissieloos Bouwen (SEB) ondertekend door 45 partijen, waaronder gemeenten, opdrachtgevers en bedrijfsbranches, waarin deze partijen afspraken maken over het gezamenlijk uitvoeren van de routekaart SEB. Met name provincies, gemeenten en opdrachtgevers zijn nog zoekende naar hun rol en het juiste handelingsperspectief met de meeste impact.
Dit project heeft als doel om een onderzoeksomgeving te ontwikkelen gebaseerd op bestaande modellen en tools (e.g. BIM, bouwemissietool, verkeersmodellen). Door deze met elkaar te verbinden en uit te breiden op het vlak van verkeersmodellering op wegennetwerk niveau wordt een geschikte onderzoeksomgeving gecreëerd die de impact van verschillende typen maatregelen voor het verminderen van overlast van bouwlogistiek op stedelijke en hoofdwegennet verkeersstromen en de impact daarvan op leefbaarheid / milieu inzichtelijk kan maken. De relevante maatregelen die van invloed zijn op verkeersstromen in een stad, en die in dit project worden meegenomen, zijn:
oLogistieke maatregelen,
oVerkeersmaatregelen,
oAndere bouwmethoden (e.g. industrieel bouwen).
De onderzoeksomgeving biedt een uitgelezen ‘speeltuin’ om allerlei verschillende maatregelen op gebied van bouwlogistiek, verkeer en bouwmethoden op impact met elkaar te vergelijken. Dit biedt beter inzicht in het meest effectieve handelingsperspectief voor provincies, gemeenten, opdrachtgevers en marktpartijen in de bouwsector om negatieve impacts van (versneld) bouwen in de stedelijke omgeving te verminderen.
De innovatie die met dit project wordt nagestreefd is een verdieping van het bestaande inzicht in de impact van bouwlogistiek en het op basis daarvan creëren van effectief handelingsperspectief om negatieve impacts te verminderen. De huidige modellen zijn in staat om de impact van bouwlogistieke maatregelen in te schatten tot op het niveau van aantal transportritten en transportkilometers van verschillende typen voertuigen in binnenstad en/of buitenstad. In dit project wordt deze informatie verder verfijnd en als input gebruikt voor een verkeersmodel om een doorvertaling te maken naar het onderliggend wegennetwerk en de impact van bouwlogistieke vervoersstromen op overige verkeersstromen te bepalen. Daarbij wordt gekeken naar meerdere prestatie-indicatoren om de impact in uit te drukken, waaronder: congestie / bereikbaarheid, luchtkwaliteit, geluid, veiligheid, stikstofemissies, CO2, etc.
Specifiek voor de bouwmethode industrieel bouwen wordt nader onderzoek gedaan naar de impact op bouwlogistiek en daarmee bouwlogistieke verkeersstromen. Industrieel bouwen leidt naar verwachting tot een versnelling van het bouwproces en is derhalve een zeer relevante maatregel voor snelle realisatie van de aanzienlijke bouwopgave waar vele gemeenten mee geconfronteerd worden.
Het resultaat van dit project is een demonstrator van de onderzoeksomgeving bestaande uit verschillende gelinkte modellen, zowel bouwmodellen (4D-BIM) als bouwlogistieke modellen (bouwemissietool) en verkeersmodellen (e.g. Urban Strategy) toegepast op een praktijkcase van

• 7 -
  gemeente Zuidplas in de metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH). Naast de genoemde demonstrator van de onderzoeksomgeving wordt een rapportage opgeleverd met een beschrijving van de werkwijze van de onderzoeksomgeving. Ook zullen verkregen inzichten en andere resultaten worden gerapporteerd van de analyse van de toepassing daarvan op de praktijkcase van gemeente Zuidplas.
  Het onderzoek vergt het ontwikkelen van een stapsgewijze verdieping en vertaling van bouwplannen behorende bij een stedelijke gebiedsontwikkeling, bestaande uit één of meerdere bouwprojecten. De verdiepen en vertaling van bouwplannen leidt tot een naar plaats en tijd gespecificeerd overzicht van verschillende typen verkeersstromen op het wegennetwerk, waaronder bouwverkeer, en de impact daarvan op belangrijke prestatie-indicatoren voor de betrokken stakeholders. Deze aanpak wordt toegepast en getest op een praktijkcase gemeente Zuidplas in de Metropoolregio Rotterdam Den Haag (MRDH). Het project is opgebouwd uit een zestal werkpakketten, te weten:
  -WP1: verkenning relevante modellen en opzet generieke onderzoeksomgeving;
  -WP2: analyse en detaillering bouwtransport in relatie tot goederenvervoer inverkeersmodellering;
  -WP3: analyse van industrieel bouwen versus traditionele bouwmethoden;
  -WP4: ontwikkelen/operationaliseren onderzoeksomgeving en testen op praktijkcasegemeente Zuidplas (MRDH)
  -WP5: kennisdisseminatie en valorisatie van onderzoeksresultaten;
  -WP6: projectmanagement.
  De valorisatie- en kennisdisseminatie-activiteiten vinden plaats gedurende de gehele looptijd van het project en starten al bij aanvang door de ‘community building’ sessies in de vorm van project kick-offbijeenkomst en regelmatige consortiumbijeenkomsten, waarin bewustwording wordt gecreëerd van de impact die innovaties in bouw en bouwlogistiek (zoals: digital twins, BIM, bouwlogistieke maatregelen, industrieel bouwen) hebben op de eerder genoemde prestatie-indicatoren, maar ook op de organisatie van de bouwketen en de werkwijze binnen het bouwproces. De consortiumpartners zijn de aanjagers en trekkers van de bredere toepassing van de opgebouwde kennis binnen hun (lokale en nationale) netwerken. De opgedane praktijkgebaseerde kennis wordt toegankelijk gemaakt via de openbare websites van de betrokken consortiumpartners en via de Topsector Logistiek. Gedurende de looptijd van het project zal tweemaal een sectorbreed congres worden georganiseerd door het projectteam. De ontwikkelde demonstrator digital twin met Urban Strategy voor praktijkcase Zuidplas is een showcase op het gebied van beleidsinstrumentarium voor verkeersmodellering rondom bouw en bouwlogistiek en draagt bij aan de bewustwording van de potentie hiervan binnen de bouwsector. Toepassing en benutting van digital twins van bouwtransport zullen leiden tot een beter afwegingskader van maatregelen met positieve effecten m.b.t. het voorkomen en verminderen van overlast door bouw bij gebiedsontwikkeling. Het zal leiden tot een hogere mate van digitale volwassenheid en betere benutting van datatechnologie bij publieke en private partijen.